Zaburzenia rytmu okołodobowego u młodzieży – przegląd literatury
Circadian Sleep Wake Cycle Disorders in adolescents – literature review
Magda Kaczor1, Michał Skalski2
1Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii
2
Warszawski Uniwersytet Medyczny
https://doi.org/10.20966/chn.2015.49.349 Neurol Dziec 2015; 24, 49: 19-24
STRESZCZENIE
Cel pracy. Przedstawienie aktualnych danych dotyczących zaburzeń rytmu okołodobowego u młodzieży. Materiały i metody. Przegląd piśmiennictwa wyszukanego w bazie PubMed opublikowanego w ostatnim dwudziestoleciu. Wyniki. Uwzględniając podział zaburzeń rytmu okołodobowego przedstawiony w trzeciej edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Zaburzeń Snu u młodzieży najczęściej spotykamy zespół opóźnionej fazy zasypiania (7–16%). Zaburzenie ma podłoże zarówno biologiczne, jak i behawioralne. Leczenie przynosi zadowalające rezultaty w przypadku ścisłego przestrzegania zaleceń. Rzadziej spotykanymi wśród młodzieży zaburzeniami są zespół przyspieszonej fazy zasypiania, nieregularny rytm snu i czuwania, rytm swobodnie biegnący. Zaburzenia te dotykają najczęściej młodzieży z deficytami intelektualnymi, zaburzeniami neurorozwojowymi czy genetycznymi. Omówienie. Zaburzenia rytmu okołodobowego u młodzieży istotnie upośledzają funkcjonowanie pacjenta i jego rodziny. W przypadku zdrowych adolescentów utrudniają realizację obowiązku szkolnego, interakcje rówieśnicze, rozwój społeczny. Nieleczone mogą prowadzić do rozwoju zaburzeń nastroju, pogorszenia wyników szkolnych, izolacji społecznej. W przypadku młodzieży z deficytami, wymagającej opieki osób trzecich, pacjenci w mniej oczywisty sposób odczuwają konsekwencje zaburzeń. Obserwuje się u nich wycofanie, drażliwość, smutek, zwiększoną częstość samouszkodzeń. Ciężar w postaci przewlekłej deprywacji snu, zaburzeń nastroju, zwiększenia ryzyka popełnienia błędu lub spowodowania wypadku przekłada się na ich rodziców/opiekunów. Podsumowanie. Zaburzenia rytmu okołodobowego są schorzeniami dotyczącymi nieprawidłowych pór snu, ewentualnie podziału snu na okresy, natomiast nie mają wpływu na długość i architekturę snu. Nieleczone zaburzenia rytmu okołodobowego znacząco zaburzają funkcjonowanie pacjenta i jego rodziny. Leczenie opiera się na przestrzeganiu zasad higieny snu, ekspozycji na światło w odpowiednich okresach wrażliwych oraz adekwatnym dawkowaniu melatoniny.
Słowa kluczowe: młodzież, sen, rytm okołodobowy
ABSTRACT
Objective. Presentation of updated data on circadian rhythm disorders in adolescents. Materials and methods. Authors reviewed articles in PUBMED database regarding adolescents’ circadian rhythm disorders published in the last two decades. Results. Considering the division of circadian rhythm disorders presented in the third edition of the International Classification of Sleep Disorders, the most frequently encountered disorder in adolescents is delayed sleep wake phase syndrome (7–16%). The disorder has both biological and behavioral basis. Strict compliance with treatment brings satisfactory results. Less frequent disorders among youth are accelerated sleep wake phase disorder, irregular sleep wake rhythm disorder, non-24-hour sleep wake disorder. These disorders affect mostly young people with intellectual disabilities, neurodevelopmental or genetic disorders. Discussion. The circadian rhythm disorders in adolescents significantly impair the functioning of the patient and his family. In healthy adolescents they affect school attendance, peer interaction, social development. If left untreated, can lead to the development of mood disorders, deterioration of academic performance, social isolation. In case of youth with disabilities requiring care of others, consequences of disorders are less obvious to the patient. However withdrawal, irritability, sadness, increased incidence of self-harm are often observed. Nevertheless their parents / guardians bear the burden of chronic sleep deprivation, mood disorders, increased risk of making a mistake or causing an accident. Summary. Circadian rhythm disorders are disorders relating to abnormal sleep times or sleep division periods but do not affect the length and architecture of sleep. If left untreated, circadian rhythm disorders significantly impair the functioning of the patient and his family. Treatment is based on sleep hygiene maintenance, exposure to light at appropriate times and adequate melatonin dosage.
Key words: adolescents, sleep, circadian rythm
PIŚMIENNICTWO
[1]
Kisher K.: Father Time. Minn Med 2005; 88(11): 26-30.
[2]
Gracia J., Rosen G., Mahowald M.: Circadian Rhythms and Circadian Rhythm Disorders in Children and Adolescents. Semin Pediatr Neurol 2001; 8(4): 229-240.
[3]
International Classification of Sleep Disorders - Third Edition (ICSD-3). American Academy of Sleep Medicine; 2014.
[4]
Crowley S., Acebo C., Carskadon M.: Sleep, circadian rhythms, and delayed phase in adolescence. Sleep Med 2007; 8(6): 602-612.
[5]
Tonetti L., Fabbri M., Martoni M., et al.: Circadian type and mood seasonality in adolescents. Psychiatry Clin Neurosci 2012; 66: 157-159.
[6]
Barion A.: Circadian Rhythm Sleep Disorders. Dis Mon 2011; 57: 423-437.
[7]
Glickman G.: Circadian rhythms and sleep in children with autism. Neurosci Biobehav Rev 2010; 34: 755-768.
[8]
Jan J. E., Bax M. C. O., Owens J.: Neurophysiology of circadian rhythm sleep disorders of children with neurodevelopmental disabilities. Europ J Paediatr Neurol 2012; 16: 403-412.
[9]
Tomoda A., Miike T., Yonamine K., et al.: Disturbed Circadian Core Body Temperature Rhythm and Sleep Disturbance in School Refusal Children and Adolescents. Biol Psychiatry 1997; 41: 810-813.
[10]
Carr R., Wasdell M., Hamilton D., et al.: Long-term effectiveness outcome of melatonin therapy in children with treatment-resistant circadian rhythm sleep disorders. J Pineal Res 2007; 43: 351-359.
[11]
Wyatt J. K.: Circadian Rhythm Sleep Disorders in Children and Adolescents. Sleep Med Clin 2007; 387-396.
[12]
Kohyama J.: A newly proposed disease condition produced by light exposure during night: Asynchronization. Brain Dev 2009; 31(4): 255-273.
[13]
Sivertsen B., Harvey AG., Pallesen S., et al.: Mental health problems in adolescents with delayed sleep phase: results from a large population-based study in Norway. J Sleep Res 2015; 24: 11-18.
[14]
Jan J. E., Freeman R. D.: Melatonin therapy for circadian rhythm sleep disorders in children with multiple disabilities: what have we learned in the last decade? Dev Med Child Neurol 2004; 46: 776-782.
[15]
Ishak W. W., Ugochukwu C., Bagot K., et al.: Energy drinks: psychological effects and impact on well-being and quality of life-a literature review. Innov Clin Neurosci 2012; 9(1): 25-34.
Scholar Google
PubMed